انواع فرش ایرانی

اغلب مردم به ویژه ایرانیان در منازل یا محل کار خود از فرش برای پر کردن سطوح مکانها استفاده می کنند. ایرانی ها نسبت به مرم سایر کشورها نگاه متفاوت تری به فرش دارند و آن را جزو یکی از کالاهای ضروری در منزل می دانند و همواره بیشتر از مردم سایر کشورها در منازلشان از آن استفاده می کنند. خانه های بدون فرش از نظر ایرانی ها چندان زیبا به نظر نمی رسد و آن را محیطی سرد ، بی روح و کمتر آرامش بخش ارزیابی می کنند. به همین دلیل ، فرش در ایران بیش از سایر کشورها تولید و مصرف می شود. در بسیاری از کشورها و مناطق دنیا ، ایرانی ها را به خاطر فرشهایشان می شناسند. از آنجا که فرش یکی از کالاهای مهم در ایران است ؛ بنابراین ، انواع فرشهای ایرانی با ویژگیهای مختلف تولید و بافته می شود تا افراد بتوانند با توجه به نوع مصرف ، مقدار هزینه و بودجه ای که دارند آن را تهیه کرده و مورد استفاده قرار دهند. در این مقاله سعی شده است انواع فرشهای ایرانی معرفی شده و به ویژگیهای هر یک پرداخته شود. به طور کلی ، فرشهایی ایرانی به دو دسته تقسیم می شوند:

یک) فرش دستباف

فرشهایی که توسط افراد ماهر بر روی تار و پودی که در میان یک دار قالی فلزی یا چوبی تنیده شده بافته می شود.

دو) فرش ماشینی

این فرشها توسط دستگاههای بافندگی که برای فرش طراحی شده در سه مرحله ریسندگی ، بافندگی و تکمیل بافته می شود.

تقسیم بندی دیگری که می توان در داخل هر یک از این دو دسته فرش قرار داد ، تقسیم بندی فرشهای ایرانی با توجه به نوع الیافی است که فرش توسط آنها بافته می شود.

در کل ، نوع الیافی که در بافت فرش دستباف مورد استفاده قرار می گیرند به شرح زیر است:

۱)ابریشم

فرشهای دستباف ابریشمی معمولاً به لحاظ قیمت بالاتر بوده و کیفیت بسیار مرغوبی دارند. از دیگر تفاوتهایی که می توان برای فرشهای دستباف ابریشم و فرشهای ماشینی ابریشم ذکر کرد این است که در فرشهای ماشینی از الیاف مصنوعی استفاده می شود در حالی که معمولاً در فرشهای دستباف از الیاف و ابریشم هایی که میزان مواد مصنوعی در آنها کمتر است استفاده می شود.

۲) پشم

این فرشها به لحاظ قیمت از فرشهای ابریشم پائین تر هستند و الیاف آن از پشم تهیه می شود و ظرافت و ریزبافتی فرشهای ابریشم را ندارند ولی به لحاظ قیمت و هزینه به صرفه تر بوده و در عین حال زیبایی خاص خود را نیز دارند.

دسته دیگر فرشها ، متعلق به فرشهای ماشینی است که نوع الیاف و بافت های آنها به شرح زیر است:

۱)پلی استر

از جمله مواد پلیمری است که به دلیل ویژگیهایی همچون مقاومت در برابر حرارت و رطوبت در صنعت فرشهای ماشینی مورد استفاده فراوانی دارد.

۲)پلی پروپلین

این الیاف نیز از مواد پلیمری است و جزو الیاف مصنوعی به شمار می رود. تهیه این الیاف نسبتاً آسان است و با هزینه کمتری تولید و تهیه می شود. به همین دلیل استفاده از این مواد بسیار گسترش پیدا کرده است که یکی از کاربردهای آن در بافت فرشها می باشد. از این الیاف در فرشهای ایرانی که توسط ماشین بافته می شوند مورد استفاده قرار می گیرد.

۳) اکریلیک

از جمله ویژگیهای مواد اکریلیکی که موجب شده در بافت فرشها از آن استفاده شود می توان به موارد زیر اشاره کرد: مقاومت بالا در برابر فشار ، تا حدودی زبر ، گرما را حفظ می کند و قدرت پوشانندگی بالایی دارد. در کنار ویژگیهای مثبتی که استفاده از آن را مطلوب می کند ویژگیهای نامطلوبی نیز مانند پرزدهی دارد که هنگام خرید باید این ویژگی را مد نظر قرار داد.

مشخصات فرش دستباف :
فرش دستباف باید دارای سه ویژگی و خصیصه زیر باشد

۱- دارای تار و پود باشد

۲- پرز داشته باشد

۳- پرزها دور تار ها گره خورده باشند

انواع فرش در یک بخشبندی دیگر
از نظر مواد به کار برده شده در فرش می توان فرش دستباف را در ۵ گروه زیر طبقه بندی کرد:

۱- فرش پشمی

به فرشی که تار و پود آن از جنس پنبه و پرز آن از جنس پشم باشد می گویند لازم به توضیح است که در بین ایلات و عشایر به جای نخ پنبه از پشم استفاده می شود

۲- فرش تمام ابریشم

به فرشهایی که پرز و چله آن از جنس ابریشم باشد تمام ابریشم گویند

۳- فرش گل ابریشم

در این گونه فرشها در نقش ها و دور حاشیه ها به جای پرز پشمی از ابریشمی استفاده می شود و معمولا چله این گونه فرشها از ابریشم است

۴- فرش کف ابریشم

در زمینه این گونه فرشها به جای پرز پشمی از پرز ابریشم استفاده شده است

۵- فرش سوف

نوع قالی است که زمینه آن از پود ضخیم و نازک تشکیل شده و نقش گل و بوته ها پرزدار می باشد

انواع فرش دستباف از نظر ابعاد :
فرش دستباف از لحاظ ابعاد به ۷ گروه تقسیم بندی می شود که انواع آن عبارتند از :

۱- قالی

به فرشهایی که در اندازه های ۳*۲متر ،۵/۳*۵/۲ متر ۴*۳ متر و ۴*۶ متر می باشد که به چهار دسته زیر تقسیم می شود

الف) قالی های کوچک که ابعاد ۳*۲ متر و ۵/۳*۵/۲ متر را شامل می شود

ب) قالی های متوسط که ابعاد ۴*۳ متر و ۸/۳*۸/۲متر را شامل می شود

ج ) قالی بزرگ که ابعاد ۵/۴*۵/۳و ۸/۴*۷/۳متر را شامل می شود

د ) قالی های بسیار بزرگ با ابعاد ۵*۴و ۶*۴ و بالاتر از این ابعاد را شامل می شود

۲- قالیچه

به فرشهایی گفته می شود که مساحت آن از ۴ متر مربع کمتر باشد اندازه قالیچه های متعارف شامل ۲۰/۲*۴۰/۱ سجاده ای و یا دو ذرعی گفته می شود

هم چنین لازم به ذکر است که به قالیچه هایی با ابعاد ۵/۲*۵/۱که ریز بافت باشند پرده ایی نام می گیرند

۳- کلگی

به فرش هایی می گویند که از نظر عرض از قالی کم عرض تر و از نظر طول از ۴ متر کمتر باشد کلگی گویند که در اندازه های ۳*۵/۱ متر ۳*۷/۱ متر و ۷/۳*۲ متر یافت می شود

۴- کناره

فرشی است که برای مفروش کردن راهروها و راه پله ها استفاده می شود و پهنای ان از ۷۰/۱*۵/۰ متر و طول آنها از۱۰-۳ متر متفاوت است و در بعضی از موارد استثنایی نیز تا ۱۵ متر و بیشتر بافته شده است

۵- ذرع و نیم ذرع و چارک

به فرشهایی که ابعاد آن ۵/۱ *۰۴/۱و ۶۰/۱ *۱۰/۱متر می باشد ذرع و نیم گفته می شود

همچنین به فرشهایی که ۳۰/۱ *۸۰/۰ متر می باشد ذرع و چارک نامیده می شوند

۶- پشتی

به قالیچه هایی که مساحت آن ها کمتر از یک متر مربع باشد مرسوم ترین اندزه پشتی ۹۰*۶۰ سانتی متر می باشد

البته در منطقه گرگان و بجنورد به طور جداگانه برای پشت پشتی ها نوعی گلیم می بافند و داخل آنها را با پرمرغ و ابر پر می کنند که به این گونه پشتی قارچین می گویند